KOMPLO TEORİSİ
(CONSPIRACY THEORY - 1997)
Komplo teorisi adlı bu Hollywood yapımı aksiyon filminin başrollerini Mel Gibson, Julia Roberts ve Patrick Stewart’ın yanında, pek çok kaliteli oyuncu da paylaşır. 135 Dakikalık filmin, başyapımcıları Warner Bros. ve Silver Pictures şirketleridir. Bütçesi ise 75 milyon dolardır.
Filmin yönetmenliğini, sonraları da Mel Gibson ile birkaç film projesinde tekrar çalışmayı da seçecek olan Richard Donner yaparken, filmin senaryosu ise bir Brian Helgeland eseridir.
Filmin konusu kısaca anlatılırsa, şöyledir:
Baş kahraman Mel Gibson (filmdeki adıyla Jerry Fletcher), eskiden bir tetikçi iken, işine çalıştığı kurumca son verilen, sonradan da bildiği var sayılan gizli bilgiler için hafızası silinen, silinen hafızasında kalan veriler ışığında da, yaşadığı, duyduğu veya gördüğü her şeyi, öğrendiği her bilgiyi bir komploya kurgulama-dönüştürme kabiliyetine sahip biridir. Aynı zamanda geçimini (her şeyde olumsuz teoriler üretebilen) bir taksi şoförlüğü yaparak sağlayan, (kısaca eskiden ajan olan ve emekli edilen) zeki bir adamı canlandırmaktadır.
Bu arada platonik olarak sevdiği kadın ise, son görevinde kendisini vurmakla görevlendirildiği bir adamın kızıdır. Bu kadın ise, yani Julia Roberts (Alice Sutton) Adalet bakanlığında görev alan, çevresinde dönen her şeyden habersiz güzel bir avukattır.
Jerry, evinde, arabasında, günlük hayatında daima, her türlü güvenlik tedbirini alarak yaşarken, bir yandan da sürekli olarak medyada da siyaseti ve kirli işlerin, ilginç olayların takibini yapmaktadır. Üstelik evini de buna göre bir arşiv olarak kullanmaktadır…
Edebiyat meraklıları için filmle ilgili ayrıca, bir dipnot olarak şunu hatırlatmakta fayda vardır. Jerry F. rol gereği, (çoğu Amerikan halkı bireyinde olduğu gibi) bir bağımlılığa sahiptir. Bu bağımlılık, gördüğü her yerde kendisini almak zorunda hissettiği bir kitaba karşıdır. İşte o kitap J.D. Salinger’in, ülkemizde de yıllarca önce ‘’Gönülçelen’’ adıyla çok satan, sonrasında da ‘’Çavdar Tarlasında Çocuklar’’ adıyla yeniden basılan, (bir dönem neredeyse tüm Amerika halkını derinden etkileyen ama Jerry’nin bir kez bile okumadığı) o ünlü kitaptır. Senaryoya göre, defalarca bu kitabı satın alır, almamak için kendini bir türlü tutamaz. Fakat bunlardan sadece sonuncusu filmde görülür. (Ve bu tiki, başına bela bile olur. O da 68.dakikanın 50’li saniyelerinde…)
Türk İzi:
Filmin, 14.dakikasının ilk saniyelerinde işten eve dönerken, Jerry F.(Mel Gibson), tekerlekli sandalyesindeki siyahi bir büfeci arkadaşından aldığı bir bağ gazeteyi evine getirir. Sonrasında, evinde bu gazetelerin bir tanesini eline alıp okumaya, sayfalarına büyük bir iştahla, merakla göz gezdirmeye başlar.
Biraz sonrasındaki sahnelerde ise, elindeki bir gazeteden, seçtiği haberleri okuyarak fosforlu bir kalemle, ilgilendiği başlıkları işaretlemekte olduğu görülür. Okuduğu gazete, New York Times’tır.
Filmin tam 15. dakika 22. saniyesine gelindiğinde, gazeteden seçip işaretlediği dikey küçük bir kutucuk içindeki, ikinci haberin şu olduğu görülür:
‘’President visit to Turkey…’’ Yani, ‘’Başkan, Türkiye’yi ziyaret edecek.’’ Filmin yapım yılı 1997 ve yapım yeri Amerika Birleşik Devletleridir. Filmdeki olaylarda o dönem, yani filme göre, ‘’günümüz’’ temalıdır.
Bitmedi, Türk İzi sürmeye devam edelim:
Yine filmin,1 saat 54. dakikasının 06. ve 14. saniyelerinde, eski bir fabrikada yaşlı bir kadının izlemekte olduğu televizyona rastlayan başrol kahramanlarından Alice Sutton (J.Roberts), kulak misafiri olduğu canlı yayın haberlerini sessizce dinler. Dinlemekte olduğu haberde spiker, ‘’Türkiye’nin güneyinde 7,3 şiddetinde bir deprem olduğunu ve binlerce ölü ve kaybın bulunduğunu’’ söyler. Yine, ‘’U.S.A. Başkanının durumu ise iyidir. Bölgeden uçakla ayrılmış, Almanya’da emniyettedir.’’
Türk İzi bulmaya devam edeceğiz fakat öncesinde, ona erişmek için medyada pek dillendirilmemiş olan, bu filmdeki bazı film hatalarını hatırlatmamız yerinde olur:
Filmdeki rol adı Jerry olan Mel Gibson’ın mesaiye çıktığı taksinin şoför kimlik bilgileri, şoför koltuğunun arka başlığında takılmış halde duran sürücü kimlik bilgilerinde şöyle yazar:
Mart 1998 (tarihi okunsa da bunun ruhsatın geçerlilik yahut başlama tarihi ya da yürürlük tarihi mi olduğu kestirilemez görüntüden. Çünkü net olarak okunmamaktadır bu. Sadece rakamlar görülmektedir.) Ve ruhsat numarası ise 4650217 olarak görülür.
Aynı kimlik, filmin 60.dakikasındaki, Jerry’nin evden kaçış sahnesinde, evi imha etmekte olduğu esnada, kullandığı patlayıcıyı ateşlerken de karşımıza çıkar. Ve burada değişen bir şey vardır. Mart 98, bu defa Mart 95’e indirilmiştir.
Fakat ikisinde de şu değişmez. Şoförün adı! Bu ise Raffi Paloulıan ve yüksek ihtimalle siyahi bir Amerikalı yahut da Kostarika, Peru, Küba, Kolombiya gibi Amerika’ya bol göçmen gönderen ülkelerden birine mensup bayağı esmer bir kişidir. Taksiyi kullanan şoförle, filmde emanet olarak kullanan Jerry arasında ne renk, ne tip, ne de boy pos olarak herhangi bir alaka yoktur. Üstelik Jerry’nin iş ortağı da Raffi değildir, öyle olsa kimlik bilgilerinin Jerry’nin evinde kütüphanesinde duruyor olması film için başka bir küçük hata olurdu.
(Bu arada gerçek Raffi P. İsmini yakalamışken bir de buradan yola çıkarak, gerçek hayatta bir iz sürelim ister misiniz? Aslında bu isim Glendale semt adresine, 2 farklı adres bilgisiyle kayıtlıdır. Glendale, bu filmin yapıldığı Hollywood stüdyolarına çok yakın, üstelik Hollywood yazısının da bulunduğu tepenin eteğinde kurulu bir şehirdir. Ve burası özellikle Ermenistan-İtalya gibi ülkelerdeki (ve hatta Türkiye’den bile oraya yerleşmiş) göçmenleri barındıran, soyadları da KAZANCI gibi kimi Türkçe soyadlarıyla dolu (Türk-Ermeni olanları da var) aileler yaşamaktadır.)
Son olarak, yine filmde Alice’in bir sahnede araç telefonundan aramak olduğu, kendi bürosunun telefon numarası da görülür. Telefon numarası İstanbul telefon kodu gibi 212 ile başlar ve devam eder. Başına sıfır koysanız bile İstanbul numarası olmaz, çünkü bu numara, Amerika’da kullanılan tele-marketing şirketlerinin kullandığı numaralardan sadece bir tanesidir.