Yaklaşık 55 yıl önce kapatılan Heybeliada Ruhban Okulu’nun yeniden açılması konusu, son zamanlarda gündemdeki yerini koruyor. Papa 14. Leo'nun Türkiye ziyaretiyle yeniden konuşulmaya başlanan Heybeliada Ruhban Okulu için ABD'nin Türkiye Büyükelçisi Tom Barrack, "tarih vermiş" 2026 Eylül'ünü işaret etmişti.
Bu gelişmeleri takiben konuya ilişkin Yunanistan Dışişleri Bakanlığı'ndan da bir açıklama geldi. Yunanistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lana Zohiou, Heybeliada Ruhban Okulu'nun açılıp açılmaması tartışmalarına ilişkin konuştu. Zohiou, "Her taraftan aldığımız mesajlar olumlu, gelişmeleri yakından takip ediyoruz ve dile getirilen beklentilerin eyleme dönüşmesini umuyoruz" denildi.
"Eylem" beklediklerini dile getiren Atina yönetimi, bunun Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkilerle ilgili olmadığını ileri sürüyor. Açıklamada, "Yeniden açılma ikili bir mesele değil, evrensel bir talep meselesidir ve hayata geçirilirse memnuniyetle karşılayacağımız önemli bir adım olacaktır" denildi.
ABD’nin Ankara Büyükelçisi Barrack, sürece ilişkin açıklamalarını Türkiye’de SKAI muhabiri Manolis Kostidis’e yapmış, Ekümenik Patrik Bartholomeos’un geçtiğimiz dönemde Washington’da ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmede, Ruhban Okulu’nun açılmasını gündeme getirdiğini ifade etmişti.
Barrack, “Patrik Hazretleri Amerika’da Başkan’ı ziyaret ettiğinde Heybeliada Ruhban Okulu konusunu dile getirdi. Bu mesele hem Başkan Trump hem de Cumhurbaşkanı Erdoğan için yüksek öneme sahip. Görüşmeleri kolaylaştırmak, hızlandırmak ve desteklemek için yapabileceklerimizi değerlendiriyoruz. Hedef, okulun olası yeniden açılışının Eylül 2026’ya yetişmesi” demişti.
Heybeliada Ruhban Okulu 2025 yılında ilk olarak Washington'da gündeme gelmişti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın eylül ayındaki ABD ziyaretine bu konu, damga vurmuştu. Beyaz Saray'da ABD Başkanı Trump ile bir araya gelen Erdoğan'a, "Heybeliada Ruhban Okulu açılacak mı?" sorusu yöneltilmişti. Erdoğan da cevaben, "Heybeliada Okulu ile ilgili üzerimize ne düşerse biz onu zaten yapmaya hazırız. Dönünce de Sayın Bartholomeos ile bu konuyu görüşme fırsatı bulacağım" yanıtını vermişti.
Trump da Erdoğan'ın bu sözleri üzerine memnuniyetini ifade ederek, "Rum Ortodoks Kilisesi Patriği buradaydı. Gerçekten biraz yardıma ihtiyaçları var. Ben de Erdoğan'a bundan bahsedeceğimi söyledim" demişti.
Heybeliada’daki Ruhban Okulu, 1844 yılında Fener Rum Patrikhanesi tarafından açılmıştı. O zamanki adı Yüksek Ortodoks Teoloji idi ve din adamı yetiştirmekti. Çanakkale-Gökçeada doğumlu Fener Rum Patriği Bartholomeos da bu okuldan mezun.
Hem Osmanlı İmparatorluğu hem de Türkiye Cumhuriyeti döneminde okul, bağlı metropolitlikler ve kiliselerin din adamı ihtiyacını karşıladı.
Lozan Konferansı’nın, 22 Aralık 1922 tarihli alt komisyon toplantısında Türk heyeti, Türkiye’nin dinle devleti ayırdığını, laik devlette, azınlıklara tanınmış ayrıcalıklara ve bu ayrıcalıkları uygulayacak bir kurumun varlığına ihtiyaç kalmadığını belirtti. Bu nedenle de Patrikhane’nin Türkiye’den çıkarılmasını istedi. Ancak tüm Müttefik devletler, (Fransa, İngiltere) bu isteğe karşı çıktı. Türkiye okulun siyasi Özetle, 1922 ve 1923 yılları arasındaki Lozan Barış görüşmelerinde okulun tutumu ve durumu tartışma konusu haline gelse de faaliyetlerine devam etti. Türkiye, Lozan Antlaşması sonrasında Patrikhane’nin siyasi ve hukuki yetkilerine son verdi.
1971'de alınan bir kararla, diğer özel yükseköğretim kurumları gibi Ruhban Okulu'nun da devlet üniversitelerine bağlanması gündeme geldi. Fener Rum Patrikhanesi, bu düzenlemeyi kabul etmeyince okulun faaliyetleri durduruldu. Kapatıldığında 4 yıl lise ve 3 yıl teoloji eğitimi veriyordu.
Kaynak: Dış Haberler Servisi / Haber Merkezi
