Yaz tatilleri, yoğun iş ve okul temposundan uzaklaşmak için vazgeçilmez bir fırsat sunsa da, dönüşte yaşanan duygusal çöküş birçok kişiyi şaşırtıyor. Uzmanlar, "tatil dönüşü sendromu" olarak bilinen bu durumun, yaz depresyonu gibi terimlerle anıldığını belirtiyor. Bilimsel araştırmalar, tatil sonrası yaşanan bu ruh hali bozukluğunun, dopamin ve serotonin seviyelerindeki ani düşüşle ilişkili olduğunu gösteriyor. Özellikle uzun tatillerden dönenlerde, adaptasyon süreci birkaç hafta sürebiliyor ve bu durum, tükenmişlik sendromuna yol açabiliyor. Uzmanlar, "Tatil sonrası sendromu, depresyon belirtilerine benzer şekilde yorgunluk, isteksizlik ve anksiyete yaratır; ancak erken müdahale ile yönetilebilir" açıklamasında bulunuyor.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR VE UZMAN GÖRÜŞLERİ IŞIĞINDA NEDENLER
Tatil dönüşü sendromu, bilimsel literatürde "post-vacation syndrome" veya "post-travel depression" olarak tanımlanıyor. 2010'da Hollandalı araştırmacılar tarafından yapılan bir çalışma, tatil sonrası mutluluk seviyesinin sadece "rahat bir tatil" yaşayanlarda haftalarca sürdüğünü, diğerlerinde ise hızla düştüğünü ortaya koydu. Araştırmacılar, tatil sırasında beyindeki dopamin salınımının artmasını, dönüşte ise stres hormonlarının (kortizol) yükselmesini suçluyor. Uzman isimler; "stresli işler yapanlarda %29 oranında depresyon riski artıyor" diyor. Türk uzmanlar da benzer uyarılar yaparak; "Stresle başa çıkma becerisi düşük kişilerde, tatil dönüşü depresyonu klasik depresyona dönüşebiliyor; belirtiler 2 haftadan uzun sürerse profesyonel yardım şart" ikazında bulundu.
NASIL BELİRTİLERLE ANLAŞILIYOR?
Bu sendromun belirtileri arasında yorgunluk, uyku bozuklukları, motivasyon kaybı, konsantrasyon zorluğu ve nostalji yer alıyor. Uzmanlar, "Keyifsizlik, işe isteksizlik ve uyku düzensizliği gibi 5 belirtiyi izleyin; tükenmişlik yaşayanlar, mükemmeliyetçiler ve iş-yaşam dengesi bozulmuş bireyler daha riskli" diyor.
Araştırmalara göre, kadınlarda %4-6 oranında görülen SAD'ın yaz tipi, ekvatora yakın ülkelerde (örneğin Hindistan) kış tipinden daha yaygın. Çocuklarda ise okul dönüşü adaptasyon sorunları, ailelerde ise finansal stres tetikleyici olabiliyor.
ALINABİLECEK ÖNLEMLER!
Uzmanlar, tatil dönüşü sendromunu yenmek için pratik adımlar öneriyor. Öncelikle, dönüşü 1-2 gün önceden planlayın; evi temiz bırakmak ve uyku düzenini korumak yardımcı olur. Egzersiz tatil etkisini uzatıyor. Uzmanlar, "Egzersiz, serotonin'i artırarak adaptasyonu hızlandırır; sosyal bağlantılar ise yalnızlığı önler" önerisinde bulundu. Eğer belirtiler 2 haftadan uzun sürerse, terapi veya ilaç tedavisi gerekebilir.
Tatil dönüşü sendromu, yaz depresyonu ve post-tatil blues, modern hayatın kaçınılmaz bir parçası olsa da, bilimsel yaklaşımlarla yönetilebilir. Uzmanlar, tatili bir "yenilenme" olarak görüp, günlük rutini zenginleştirmeyi tavsiye ediyor. Eğer bu durum hayatınızı etkiliyorsa, bir uzmana danışmak en doğru adım.
Kaynak: Haber Merkezi / Burhan Şahin
