Türkiye’nin kurak ve yarı kurak iklim kuşağında yer alması, küresel ısınma, iklim değişikliği ve yağış rejimindeki bozulmalar kuraklık riskini artırıyor.
Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Dr. Özge Can Ataş, yeraltı suyu kaynakları ve Konya Ovası’ndaki obruklar hakkında açıklamalarda bulundu.
Ataş, iklim değişikliğinin kuraklığı ve su kaynaklarını olumsuz etkilediğini, yağış rejimindeki değişimlerin yağış miktarını azalttığını belirtti. “Yağış ve buharlaşma dengesi bozulduğunda hidrolojik denge de sarsılıyor. Küresel ısınmaya bağlı kar yağışlarının azalması, yüzey ve yeraltı suyu miktarını düşürüyor.” dedi.
KURAK DÖNEME GİRDİK
“Yeraltı suları tükeniyor mu?” sorusuna Ataş, Türkiye’deki yağışın yüzde 65’inin buharlaştığını, kalan kısmın yüzey akışına geçtiğini ve bir bölümünün yeraltını beslediğini açıkladı. “Yeterli kar yağışı olursa yüzey suları yeraltı sularını destekler ve bu döngü devam eder. Ancak küresel ısınma, artan sıcaklık ve buharlaşma, azalan yağışlarla su kütlelerini olumsuz etkiliyor,” dedi. İklim krizinin buzulları erittiğini, okyanus akıntılarını ve mevsimleri değiştirdiğini belirten Ataş, “Türkiye kurak bir döneme girdi. Küresel ısınmanın etkilerini azaltmak ve su kaynaklarını korumak için acil önlemler alınmalı.” diye konuştu.
SANAYİ VE NÜFUS ARTIŞI SU STRESİNİ ARTIRIYOR
Türkiye’nin su potansiyelinin etkin kullanılması gerektiğini vurgulayan Ataş, “Nüfusumuz 86 milyon, 2050’de 100 milyona ulaşacak. Kişi başına düşen 1500 metreküp su, sanayi ve tarım nedeniyle azalacak. Su stresi artıyor.” dedi.
YERALTI BARAJLARI VE ÖNLEMLER
Türkiye’de 100’ün üzerinde yeraltı barajı yapımı sürüyor. Ataş, “İklim değişikliği su kaynaklarını azaltıyor. Şiddetli sağanaklar ve şehirleşme, yüzey barajlarında su depolamayı zorlaştırıyor. Buharlaşma artışı su kaybını hızlandırıyor. Yeraltı barajları, akiferlerde suyu depolayarak tarım ve içme suyu sağlıyor. Gölge topları gibi yöntemlerle buharlaşma önlenebilir.” dedi.
KONYA’DAKİ OBRUKLAR GERİ DÖNDÜRÜLEMEZ
Konya Ovası’ndaki obrukların geri dönüşü olmadığını belirten Ataş, “Küresel ısınma, kuraklık ve kontrolsüz yeraltı suyu çekimi obruk oluşumunu tetikledi. İç Anadolu en az yağış alan bölge. 1930’lardan itibaren tarımda artan yeraltı suyu kullanımı, 60 bini ruhsatsız 90 bin kuyudan yapılan çekimlerle karbonatlı kayaçların çökmesine yol açtı. Binlerce obruk oluştu. Artık önlem alınmalı.” dedi.
KOCAELİ’DE SU YÖNETİMİ
Kocaeli’nin su yönetiminde dikkatli olunması gerektiğini vurgulayan Ataş, “Yuvacık Barajı ve Sapanca Gölü’nden su sağlanıyor. 2006 ve 2016’daki kuraklıkta İSU hızlı önlemler aldı. 100’e yakın acil yeraltı suyu sondajı var. Namazgah, Gökçe, Ballıkaya ve Akçay barajları mevcut. 2040’a kadar su sorunu öngörülmüyor, ancak kaynaklar korunmalı.” dedi.
Ataş, vahşi sulamanın su kaynaklarını ve toprak kalitesini olumsuz etkilediğini, bu yöntemin terk edilmesi gerektiğini ekledi.
KONYA OVASI’NIN ÖNEMİ
Konya Ovası, Türkiye’nin en büyük ovası olup tarım ve ekonomi açısından kritik bir bölgedir. “Türkiye’nin tahıl ambarı” olarak bilinen ova, buğday, arpa, şeker pancarı, mısır ve ayçiçeği gibi ürünlerin üretiminde liderdir. Ülkenin tarımsal üretiminin yaklaşık yüzde 10’unu karşılar ve sulama projeleriyle verimliliği artmıştır.
Ova, Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde illerini kapsayan geniş bir alana yayılır. Tarımsal çeşitliliği ve yüksek verimi, bölgeyi gıda güvenliği açısından stratejik kılar. Ayrıca, hayvancılık ve tarıma dayalı sanayi için önemli bir merkezdir.
Ancak, kontrolsüz yeraltı suyu kullanımı, kuraklık ve iklim değişikliği nedeniyle oluşan obruklar, ovanın geleceğini tehdit ediyor. Binlerce obruk, tarım arazilerini ve yerleşim yerlerini riske atarken, su kaynaklarının azalması üretimi zorlaştırıyor.
Konya Ovası, tarih boyunca medeniyetlere ev sahipliği yapmış, kültürel ve arkeolojik açıdan da zengin bir bölgedir. Çatalhöyük gibi UNESCO Dünya Mirası alanları, ovanın tarihsel önemini artırır.
Sürdürülebilir tarım ve su yönetimi, ovanın geleceği için kritik öneme sahiptir. Uzmanlar, obruk oluşumunu durdurmak ve verimliliği korumak için acil önlemler alınması gerektiğini vurguluyor.
Kaynak: İHA / Haber Merkezi