Son yıllarda sağlıklı beslenme trendlerinin başında gelen tam tahıllı ve glütensiz gıdalar, sofraların vazgeçilmezi haline geldi. Ancak, bilimsel araştırmalar ve dünya çapında tanınmış uzmanların görüşleri, bu gıdaların herkes için güvenli olmayabileceğini gösterdi.
Tam tahıllı ürünlerin lif ve vitamin zenginliği ile glütensiz diyetlerin sindirim rahatlığı sağladığı düşünülse de, yeni bulgular bu besinlerin potansiyel sağlık riskleri taşıyabileceğini ortaya koydu.
Tam tahıllı gıdalar, lif, B vitamini, demir ve magnezyum gibi besin öğeleriyle dolu olduğu için sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biri olarak görüldü.
The American Journal of Clinical Nutrition’da yayımlanan bir çalışma, günlük lif tüketiminin artırılmasının bağırsak hareketlerini düzenlediğini ve kabızlık riskini %20 oranında azalttığını ortaya koydu. Ancak, tam tahıllı gıdaların gluten içeriği, çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olan bireyler için ciddi sorunlara yol açabildi.
Harvard Üniversitesi T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan Dr. Daniel Leffler, tam tahıllı gıdaların diyetten tamamen çıkarılmasının beslenme dengesizliklerine neden olabileceğini vurguluadı. British Medical Journal’da yayımlanan bir çalışma, tam tahıl tüketiminin azalmasının kalp hastalığı riskini artırabileceğini gösterdi. Dr. Leffler, “Eğer glutenle ilgili bir sorununuz yoksa, tam tahıllı gıdaları diyetinizden çıkarmak yerine çeşitlendirin. Kinoa, esmer pirinç ve yulaf gibi glütensiz tam tahıllar sağlıklı alternatifler sunar” dedi.
GLÜTENSİZ BESLENME: POPÜLERLİK Mİ, GEREKLİLİK Mİ?
Glütensiz diyet, çölyak hastalığı ve gluten hassasiyeti olan bireyler için hayat kurtarıcı bir çözüm. Ancak, son yıllarda sosyal medya ve ünlü isimlerin etkisiyle, tıbbi bir gerekçesi olmayan kişiler arasında da popüler hale geldi.
Tufts Üniversitesi’nden Beslenme Uzmanı Dr. Dariush Mozaffarian, “Glütensiz diyet, çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olmayan bireylerde ek bir fayda sağlamıyor. Aksine, tam tahıllı gıdaların diyetten çıkarılması, lif ve B vitamini eksikliklerine yol açabilir” uyarısında bulundu.
The Lancet Gastroenterology & Hepatology’de yayımlanan bir çalışma, dünya nüfusunun yalnızca %1-2’sinin çölyak hastası olduğunu ve gluten hassasiyetinin daha az yaygın olduğunu gösterdi.
Glütensiz diyetin gereksiz yere uygulanması, demir, çinko ve folat gibi temel besin öğelerinin eksikliğine neden olabilir.
İngiltere’deki Newcastle Üniversitesi’nden Prof. Chris Seal, glütensiz ürünlerin çoğunun yüksek şeker ve yağ içeriğiyle işlenmiş gıdalardan oluştuğunu ve uzun vadede obezite ile diyabet riskini artırabileceğini belirtti.
GLUTEN HASSASİYETİ VE YANLIŞ BİLİNENLER
Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein ailesi. Çölyak hastaları için bağırsak duvarına zarar vererek besin emilimini bozarken, gluten hassasiyeti olan bireylerde karın ağrısı, şişkinlik, yorgunluk ve baş ağrısı gibi semptomlara yol açabiliyor
İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji uzmanları, gluten hassasiyetinin huzursuz bağırsak sendromu ile karıştırılabildiğini ve doğru tanı için doktor kontrolünün şart olduğunu vurguladı.
Bazı araştırmalar, glutenin migren, tiroit hastalıkları ve eklem ağrıları gibi sorunlarla ilişkili olabileceğini öne sürse de, bu bulgular henüz kesinleşmiş değil.
Glütensiz beslenmenin bağırsak florasını iyileştirerek demir ve B vitamini emilimini artırabileceğini ve kansızlığı önleyebileceğini belirtti. Ancak, aynı makale, glütensiz beslenmenin herkes için uygun olmadığını ve katkı maddesi içeren glütensiz ürünlerin farklı sağlık sorunlarına yol açabileceğini ekledi.
UZMANLARDAN ÖNERİLER: DENGELİ BESLENME ŞART
Uzmanlar, tam tahıllı ve glütensiz gıdaların sağlık üzerindeki etkilerinin kişiden kişiye değiştiğini vurguladı.
Dr. Alessio Fasano, çölyak dışı gluten duyarlılığı olan bireylerin glütenden kaçınarak semptomlarda iyileşme yaşadığını, ancak bu tanının net olmadığını belirterek, “Glütensiz diyet, doğru kişiler için mucizevi. Ancak, bu yolu seçmeden önce bir uzmana danışmak şart” dedi.
BİLİNÇLİ SEÇİMLER YAPIN
Bilimsel veriler ve uzman görüşleri, tam tahıllı ve glütensiz gıdaların sağlık üzerindeki etkilerinin karmaşık olduğunu gösterdi.
Çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olmayan bireylerin bu diyetleri uygulamadan önce bir sağlık uzmanına danışması gerekiyor.
Dengeli beslenme, tam tahıllı gıdaların faydalarını korurken, glütensiz alternatiflerin risklerini en aza indirmenin en güvenli yolu.
Haber: Sariye Nur Dönmez / Haber Merkezi
