Meyveler, sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biri olarak kabul edilir. Ancak, "Çok fazla meyve yemek diyabete neden olur mu?" Sorusu, özellikle diyabet riski taşıyan bireylerin aklını kurcaladı.
Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzmanların görüşleri, meyve tüketiminin diyabetle ilişkisini mercek altına aldı.
Peki, meyveler dost mu, yoksa fazla tüketildiğinde kan şekeri düşmanı mı? Meyveler ve Diyabet: Bilim Ne Söylüyor?
Meyveler, doğal şeker (fruktoz), lif, vitamin ve antioksidanlarla dolu besinler. Ancak, içerdikleri fruktoz, özellikle diyabet hastaları veya risk grubundakiler için kan şekeri seviyelerini etkileyebilir.
Amerikan Diyabet Birliği (ADA), meyvelerin ölçülü ve doğru şekilde tüketildiğinde diyabet yönetiminde faydalı olduğunu belirtti.
ADA’ya göre, taze veya dondurulmuş meyveler, şeker eklenmemiş kuru meyveler tercih edilmeli; ancak meyve suları ve işlenmiş meyve ürünleri kan şekerini hızla yükseltebileceği için önerilmedi.
Örneğin, bir bardak portakal suyu yapmak için birkaç portakal kullanıldığında, posa kaybı nedeniyle kan şekeri daha hızlı yükseliyor.
New England Journal of Medicine’de yayımlanan bir çalışmada, yüksek lif içeren meyvelerin (örneğin, elma, armut, çilek) tüketiminin, kan şekeri kontrolünü iyileştirdiği ve diyabet riskini azalttığı gösterildi.
Çalışmada, günde 25-35 gram lif tüketiminin, kan şekeri regülasyonunu desteklediği vurgulandı.
Özellikle suda çözünen lif, karbonhidratların sindirimini yavaşlatarak kan şekerinde ani yükselmeleri önledi
Harvard Üniversitesi’nden Dr. Frank Hu’nun liderliğinde yapılan bir araştırma, koyu renkli meyvelerin (yaban mersini, böğürtlen, çilek) antosiyanin içeriği sayesinde insülin direncini azalttığını ve tip 2 diyabet riskini düşürdüğünü ortaya koydu.
Haftada 3-4 porsiyon koyu renkli meyve tüketenlerde hipertansiyon ve diyabet riskinin %12 oranında azaldığı belirtildi. Ancak, yüksek glisemik indeksli meyveler (karpuz, kavun, üzüm, olgun muz) kan şekerini hızlı yükseltebiliyor ve ölçülü tüketilmesi öneriliyor.
UZMANLAR NE DİYOR?
Toronto Üniversitesi’nden Dr. Vladimir Vuksan, meyve tüketiminde porsiyon kontrolünün kritik olduğunu vurgulayarak, “Meyveler, sağlıklı bir diyetin parçası olabilir, ancak aşırı tüketim kan şekerinde dalgalanmalara yol açabilir. Örneğin, bir porsiyon meyve (bir orta boy elma veya iki küçük mandalina) genellikle güvenli kabul edilir, ancak aynı anda dört-beş porsiyon tüketmek riskli olabilir” dedi.
Vuksan, meyvelerin yoğurt veya süt gibi protein kaynaklarıyla birlikte tüketilmesinin, kan şekeri dengesini korumada daha etkili olduğunu ekledi.
İsveç’te yapılan bir başka çalışmada, tarçın eklenmiş meyve tüketiminin kan şekeri kontrolünü desteklediği kanıtlandı.
Malmö Üniversitesi’nden Dr. Samra Abid’in araştırması, yarım çay kaşığı tarçının bile kan şekeri seviyelerini %10-15 oranında düşürebileceğini gösterdi.
Tarçın, meyvelerin glisemik etkisini dengeleyerek diyabet yönetiminde yardımcı olabilir.
Avustralya’daki Monash Üniversitesi’nden Dr. Michael Skilton, düşük glisemik indeksli meyvelerin (çilek, armut, kiraz) diyabet hastaları için daha güvenli olduğunu belirtti. Skilton, “Meyveler, lif ve antioksidan içeriğiyle bağışıklığı güçlendirir ve genel sağlığa katkıda bulunur. Ancak, porsiyon kontrolü ve meyve türü seçimi, diyabet yönetiminde kilit rol oynar” dedi.
MEYVE TÜKETİMİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Uzmanlar, diyabet hastalarının ve risk grubundakilerin meyve tüketirken şu noktalara dikkat etmesini önerdi:
Porsiyon Kontrolü: Günde 2-3 porsiyon meyve (örneğin, bir elma, bir avuç çilek veya iki mandalina) genellikle güvenli kabul edilir. Aşırı tüketim, kan şekerinde ani yükselmeler yaratabilir.
Glisemik İndeks (Gİ): Düşük Gİ’li meyveler (elma, armut, çilek, kiraz) tercih edilmeli; yüksek Gİ’li meyveler (karpuz, üzüm, incir) ölçülü tüketilmeli.
Meyve Suyu Kaçınılmalı: Taze sıkılmış bile olsa meyve suları, posa kaybı nedeniyle kan şekerini hızla yükseltebilir. Bunun yerine, kabuklu meyveler tercih edilmeli.
Proteinle Kombinasyon: Meyveleri yoğurt, süt veya bir avuç fındıkla tüketmek, kan şekerinin daha yavaş yükselmesini sağlar.
Bireysel Takip: Her bireyin metabolizması farklıdır. Kan şekeri ölçümleriyle hangi meyvelerin uygun olduğu takip edilmeli.
Bilimsel veriler ve uzman görüşleri, çok fazla meyve tüketiminin doğrudan diyabete neden olmadığını gösterdi. Ancak, yüksek glisemik indeksli meyvelerin aşırı tüketimi, kan şekeri kontrolünü zorlaştırabilir ve tip 2 diyabet riskini artırabilir.
Dengeli bir beslenme planı, porsiyon kontrolü ve düşük glisemik indeksli meyvelerin tercih edilmesi, diyabet yönetiminde kritik bir rol oynadı.
Uzmanlar, meyve tüketiminde bireysel ihtiyaçlara göre bir diyetisyenle çalışmanın önemini vurguladı.
Haber: Gülsüm Hülya Sundu / Haber Merkezi
