Yaz aylarının etkisiyle termometreler 40°C’yi aşarken, güneş çarpması vakaları Türkiye genelinde hızla artıyor. Baş ağrısı, bulantı, kusma, yüksek ateş, ciltte kızarıklık, hızlı nabız ve hatta bilinç kaybı gibi belirtilerle kendini gösteren bu ciddi sağlık sorunu, özellikle çocukları, yaşlıları ve kronik hastalığı olanları tehdit etti.
Uzmanlar, ateş düşürücü ilaçların bu durumda etkisiz kaldığını ve acil müdahalenin hayati önem taşıdığını vurguladı.
Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzman görüşleri, güneş çarpmasının ciddiyetini ve alınması gereken önlemleri ortaya koydu.
VÜCUDUN TERMOSTATI ÇÖKÜYOR
Güneş çarpması, vücudun ısı düzenleme mekanizmasının bozulmasıyla ortaya çıktı. ABD’deki Mayo Clinic’ten Kardiyolog Dr. David S. Majdalany, “Yüksek sıcaklık ve nem, vücudun terleme yoluyla soğuma yeteneğini engelliyor. Bu, özellikle nem oranının %60’ı aştığı durumlarda ciddi bir risk oluşturuyor” dedi.
Journal of Emergency Medicine’de yayımlanan bir çalışma, sıcaklıkların 32°C’yi geçtiği ve nem oranının yüksek olduğu ortamlarda güneş çarpması vakalarının katlanarak arttığını gösterdi.
Vücut ısısının 40°C’nin üzerine çıkması, beyin, kalp ve böbrek gibi hayati organlarda kalıcı hasarlara yol açabiliyor, hatta ölümcül sonuçlar doğurabiliyor.
Uzmanlar, acil servislerdeki yoğunluğa dikkat çekti:
“Termometreler 40°C’yi gösterirken, güneş çarpması şikayetleriyle hastanelere başvuran hasta sayısı hızla artıyor. Vücut ısısının kontrolsüz yükselmesi, özellikle kalp, diyabet veya tansiyon hastaları için ölümcül olabilir. Ateş düşürücüler bu durumda etkili değil; hastayı serinletmek ve sıvı kaybını telafi etmek gerekiyor”.
RİSK GRUPLARI VE BELİRTİLER
Güneş çarpması her yaştan bireyi etkileyebiliyor, ancak çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar ve obez bireyler daha yüksek risk altında.
İngiltere’deki King’s College London’dan Prof. Dr. Sarah Jarvis, “Çocuklar ve yaşlılar, vücut ısısını düzenleme konusunda daha az etkili bir sisteme sahip. Bu nedenle düşük sıcaklıklarda bile risk altındalar” dedi.
Belirtiler arasında yüksek ateş, ciltte kuruma, hızlı nabız, nefes almada zorluk, baş ağrısı, bulantı, kusma, kas krampları ve ciddi durumlarda bilinç kaybı yer alıyor. Bebeklerde ise huzursuzluk, iştah kaybı, sık ağlama ve kusma gibi belirtiler alarm veriyor.
Harvard Tıp Fakültesi’nin bir araştırması, yetersiz sıvı alımının güneş çarpması riskini %50 oranında artırdığını ortaya koydu.
Uzmanlar, özellikle öğle saatlerinde (11:00-15:00) güneş ışınlarına maruz kalmanın ciddi tehlikeler yaratabileceği konusunda uyardı.
ACİL MÜDAHALE HAYAT KURTARIYOR
Güneş çarpması belirtileri fark edildiğinde, hızlı müdahale hayati önem taşıyor. ABD’li Acil Tıp Uzmanı Dr. Christopher Starr, “Kişiyi hemen serin ve gölgeli bir alana alın. Soğuk kompresler uygulayın ve küçük yudumlarla su veya elektrolit içeren içecekler verin. Bilinç kaybı veya nöbet gibi ciddi durumlarda acil tıbbi yardım çağırın” dedi.
Vücut sıcaklığını düşürmek için baş, boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerine soğuk kompres uygulanması öneriliyor. Soğuk su banyosu veya ıslak bezle serinletme de etkili yöntemler arasında. Ancak uzmanlar, kalp hastalarında bu işlemlerin daha kontrollü yapılması gerektiğini vurguladı.
KORUNMAK İÇİN BASİT AMA ETKİLİ ÖNERİLER
Uzmanlar, güneş çarpmasından korunmak için bir dizi pratik önlem önerdi. Uzmanlar, “Keten veya pamuklu şapkalar tercih edin, naylon şapkalar ısıyı tutarak ters etki yaratır. Günde 2,5-3 litre su içmek, sıvı kaybını önlemede kritik” dedi. Ayrıca, hafif ve açık renkli kıyafetler giymek, UV korumalı güneş kremleri kullanmak ve güneşin en yoğun olduğu saatlerde dışarı çıkmamak önerildi.
Çocuklar için susuzluk farkındalığının düşük olması nedeniyle ebeveynlerin su tüketimini yakından takip etmesi gerektiği belirtildi.
BİLİMSEL VERİLERLE DESTEKLENEN ÖNLEMLER
Journal of Emergency Medicine’deki bir çalışma, nemli havalarda terleme mekanizmasının bozulmasının güneş çarpması riskini artırdığını gösterdi.
Nem oranının yüksek olduğu günlerde, vücudun ısıyı atması zorlaşıyor ve bu da organ hasarı riskini yükseltti.
Dr. Majdalany, “Sıvı kaybı, sadece su değil, sodyum ve potasyum gibi elektrolitlerin de kaybına yol açar. Bu nedenle spor içecekleri gibi elektrolit içeren sıvılar, özellikle risk grupları için faydalı olabilir” dedi.
HIZLI MÜDAHALE, BİLİNÇLİ KORUNMA
Güneş çarpması, basit önlemlerle önlenebilir bir sağlık sorunu olmasına rağmen, ihmale gelmez.
Uzmanlar, özellikle yaz aylarında dışarıda geçirilen zamanın doğru planlanması, bol sıvı tüketimi ve uygun kıyafet seçiminin hayati olduğunu vurguladı.
Haber: Nurşen İlhan / Haber Merkezi
