Cambridge Üniversitesi'nden nörobilimciler, insan beyninin yaşam boyunca dört temel "yeniden yapılandırma" evresinden geçtiğini bilim dünyasına duyurdu.
Yapılan kapsamlı çalışma, beynin sinaptik bağlantılarının ve bilişsel ağlarının kritik geçiş dönemlerinde, yani 4, 11, 15 ve 22 yaşlarında önemli ölçüde dönüştüğünü ortaya koydu. Bu buluş, nörolojik hastalıkların tedavisi ve öğrenme süreçlerine dair mevcut bilgileri kökten değiştirebilir.
Araştırmanın baş yazarlarından, Bilişsel Nörobilim Profesörü Dr. Duncan Astle, bu dönüşümlerin bireylerin davranışlarını, öğrenme kapasitelerini ve hatta ruh sağlıklarını derinden etkilediğini ifade etti.
Dr. Astle, "Bu yaşlar, beynin çevresel taleplere uyum sağlamak, gereksiz bağlantıları budamak ve en verimli sinirsel ağları inşa etmek için kendini optimize ettiği anlardır" sözleriyle bulguların önemini vurguladı.
UZMANLAR DÖNÜŞÜMÜN NEDENLERİNİ DEĞERLENDİRDİ
Çalışma, beynin bu kritik yaşlarda özellikle prefrontal korteks ve ilgili bilişsel kontrol bölgelerinde büyük değişimler yaşadığını gösterdi.
Konuyla ilgili görüş veren yabancı uzmanlar da bulguların nörogelişimsel süreçlere ışık tuttuğunu belirtti.
Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Nöroloji Profesörü Dr. Marlene Behrmann, bu yaşlardaki radikal yapılandırmanın evrimsel bir amaca hizmet ettiğini dile getirdi.
Dr. Behrmann, "Özellikle ergenlik dönemine (11 ve 15 yaş) denk gelen bu iki evre, bireyin karmaşık sosyal çevrelere adapte olması ve soyut düşünme becerilerini kazanması için sinirsel mimarisini yeniden düzenlemesini sağlıyor" değerlendirmesinde bulundu.
İsviçre'deki Zürih Üniversitesi'nden Gelişimsel Psikoloji Uzmanı Prof. Dr. Sarah-Jayne Blakemore ise 22 yaş civarında gerçekleşen son büyük dönüşüme dikkat çekti.
Prof. Blakemore, bu evrenin, beynin karar verme, planlama ve dürtü kontrolü gibi yönetici işlevlerinin son halini almasıyla ilişkili olduğunu, bu durumun da bireyin yetişkinliğe tam geçişini sinirsel düzeyde mühürlediğini açıkladı.
YENİDEN YAPILANMA, ÖĞRENME VE HASTALIKLAR İÇİN YENİ KAPILAR AÇTI
Bilim insanları, beynin bu dört evredeki esnekliğinin (plastisite) özellikle yüksek olduğunu vurguladı. Bu keşif, çocuklarda dil öğrenme süreçlerinin neden belli yaşlarda daha hızlı ilerlediği, ergenlikte görülen risk alma davranışlarının nöral temelleri ve hatta şizofreni gibi nörogelişimsel bozuklukların neden genellikle bu kritik yaşlardan sonra ortaya çıktığı gibi pek çok önemli sorunun açıklanmasına yardımcı olabilir.
Araştırmacılar, elde ettikleri verilerin, gelecekte bu kritik pencere dönemlerinde hedefli bilişsel eğitimler veya nörolojik müdahaleler geliştirilmesine olanak tanıyacağını ve böylece öğrenme güçlükleri ile psikiyatrik rahatsızlıkların tedavisinde çığır açacağını ifade etti.
Haber: Onurkan Avcı / Haber Merkezi